IOC ülke kodları listesi

Uluslararası Olimpik hareketin resmi bayrağı

Paralimpik hareketin resmi bayrağı
Uluslararası Olimpiyat Komitesi, (UOK) Olimpiyat Oyunları’na katılan ülkelerin kafilelerini ve sporcu gruplarını işaret edebilmek için üç harften oluşan ülke kodları kullanıyor. Her kod ise bir Ulusal Olimpiyat Komitesi’ni belirliyor. Geçmiş Oyunlar’da ise belirli ülkeler ve durumlar için de bu tip kodlar kullanıldı; mesela farklı ülkeden oluşturulan sporcu kafileleri veya hiçbir ülkeyi temsil etmeyen atlet grupları gibi.
UOK’nın bazı kullandığı kodlar ise stadartlaşmış ISO 3166-1alpha-3 kod listesinden çok daha farklı.
FIFA, FIBA ya da İngiliz Milletler Topluluğu Oyunları gibi daha başka uluslararası spor organizasyonları da, katılımcı ülke kafilelerini isimlendirebilmek için aynı kodları kullanıyorlar.
Tarihçe
1956 Kış Olimpiyatları ve 1960 Yaz Olimpiyatları’nda ilk defa UOK tarafından Olimpiyatlara katılan ülkeleri işaretleyebilmek için “ülkelerin başlangıç kısaltmaları” sistemi kullanılmıştır.[1] Bu tarihlerden sonra ki Oyunlarda kodlar Olimpiyatları organize eden ev sahibi ülkenin lisanında yazılıyordu. Mesela 1956 Kış Olimpiyatları ve 1960 Yaz Olimpiyatları’nda Japonya için GIA kullanılmıştır, çünkü İtalyaca Japonya’ya Giappone söyleniyordu ya da bir ülkenin Fransızca isimlendirmesinden yola çıkarak bu kısaltmalar yapılırdı. Örnek olarak Kore için COR kullanılırdı, çünkü Fransızca Corée yazıldığı için.
1972 Yaz Olimpiyatları’na gelindiğinde tüm ülke kodları şimdi ki standart hallerine getirildiler, ama özellikle bazı kısaltamalar son 20 yıl içinde de önemli değişikliklere tâbi tutuldular. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin dağılması, Yugoslavya’nın Dağılması, Çekoslovakya'nın dağılması, Almanya’nın yeniden birleşmesi ve bazı durumlarda da oluşan jeografik yeni isimlendirmelerin hepsi kod değişikliklerine yol açmışlardır.
200 üzerinde bulunan Ulusal Olimpiyat Komitesi olunca, bu komitelerin de Paralimpik Oyunları’na katılmalarıyla birlikte standartlaşmış IOC kodlarına itiyaç duyuldu. En son örnekleri vermekle birlikte Macau için MAC ve Faroe Adaları için de FRO kısaltamaları kullanılmıştır.
Mevcut Ulusal Olimpiyat Komitleri
Şu an Olimpik Hareketin içinde 205 adet UOK’lar, Ulusal Olimpiyat Komiteleri vardır. Alta ki tablolar her UOK için şimdi ki kısaltmaları sıralamaktadır. Gerekli bulunduğu yerde ise geçmiş oyunlarda her türlü eski farklı kodlamarı yıllarına göre de sunmaktadır. Bazı eski kod kullanımları ise sonra ki alt başlıklarda açıklanmışlardır. Eğer bir kod kısaltması özellikle aynı yıl içinde hem Yaz Oyunları hem de Kış Oyunları için kullanıldı ise o zaman sırasıyla "S" (summer, yani yaz) ve "W" (winter, yani kış) harflerle işaretlenmişlerdir.
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
Kod |
Ref |
Ülke (UOK) |
Katılım |
Kullanılan diğer kodlar |
JAM | | Jamaika | 1948 | |
JOR | | Ürdün | 1968 | |
JPN | | Japonya | 1912 | GIA (1956 W, 1960 S), JAP (1960 W) |
K
L
M
N
O
Kod |
Ref |
Ülke (UOK) |
Katılım |
Kullanılan diğer kodlar |
OMA | | Umman | 1984 | |
P
Q
Kod |
Ref |
Ülke (UOK) |
Katılım |
Kullanılan diğer kodlar |
QAT | | Katar | 1984 | |
R
Kod |
Ref |
Ülke (UOK) |
Katılım |
Kullanılan diğer kodlar |
ROU | | Romanya | 1924 | ROM (1956–1960, 1972–2006), RUM (1964–1968) |
RSA | | Güney Afrika | 1904 | SAF (1960–1972) |
RUS | | Rusya | 1900 | |
RWA | | Ruanda | 1984 | |
S
T
U
V
Y
Kod |
Ref |
Ülke (UOK) |
Katılım |
Kullanılan diğer kodlar |
YEM | | Yemen | 1992 | |
Z
Kod |
Ref |
Ülke (UOK) |
Katılım |
Kullanılan diğer kodlar |
ZAM | | Zambiya | 1968 | NRH (1964) |
ZIM | | Zimbabve | 1980 | RHO (1960–1972) |
Tarih olmuş Ulusal Komiteler ve takımlar
Kullanılan geçmiş kodlar
Tarihte madalya kazanmış ve bu sebepten dolayı da dereceler elde etmiş 12 ülkenin UOK'ların kısaltmaları IOC'nin databankasında hâlâ kullanılmaktadır. Bu 12 takim altta ki tabloda sıralanmışlardır.
Kod |
Ülke/Takım |
Katılım |
Kullanılan diğer kodlar |
AHO | | Hollanda Antilleri | 1960 | ATO (1960), NAN (1964) |
ANZ | Avustralasya | 1908-1912 | |
BOH | Bohemya | 1900-1912 | |
BWI | Britanik Batı Hint Adaları | 1960-1964 | ANT (1960, 1968), WID (1964) |
EUA | Birleşik Almanya Takımı | 1896-1954 | GER (1956–1964) |
EUN | Birleşik Takım | 1992-1992 | |
FRG | Batı Almanya | 1968-1988 | ALL (1968 W), ALE (1968 S), GER (1972–1976) |
GDR | Doğu Almanya | 1968-1988 | ADE (1968) |
SCG | Sırbistan-Karadağ | 2004-2006 | YUG (1996 S-2002 W) |
TCH | Çek Cumhuriyeti | 1920-1992 | CSL (1956 W), CZE (1960 W), CSV (1960 S), CZS (1964 S), CHE (1968 S) |
URS | Sovyetler Birliği | 1952-1988 | SOV (1968 W) |
YUG | Yugoslavya | 1920-2002 | JUG (1956–1960, 1968 W), YUS (1964 S) |
ZZX | Karma takımlar | 1896-1904 | |
Güncelliğini yitirmiş kodlar
Çok önemli iki değişiklik yapıldı Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından. Bu değişiklikler IOC’nın iki ülke ismini kendi bünyesinde değiştirmesiyle birlikte oluşturulmuştur.
- HOL isimli ülke kodu NED olarak 1992 oyunlarında değiştirilmiştir, çünkü Holland ismi Netherlands olarak değişikliğe uğramıştır.
- IRN isimli ülke kodu IRI olarak 1992 oyunlarında değiştirilmiştir, çünkü Iran ismi Islamic Republic of Iran olarak değişikliğe uğramıştır. İsimlendirmenin Türkçesi İran İslam Cumhuriyeti’dir.
Özel kodlar
- ANZ kısaltaması artık sadece IOC’nin madalya databankasında kullanılmaktadır. Bu kısaltma Avustralasya’yı işaret etmek için kullanılmış olup, Avustralya ve Yeni Zelanda isimli ülkelerin 1908 ve 1912’de ortaklaşa oluşturdukları kafileleri için oluşturulmuştur. 1920 yılı Olimpiyatlarından itibaren bu iki ülke ayrı yarışmışlardır.
- EUA kısaltaması artık sadece IOC’nin madalya databankasında Birleşik Almanya Takımı’nı (ingilizcesi; Unified Team of Germany) işaret etmek için kullanılmaktadır. 1956’dan 1964’e kadar ki Olimpiyatlarda hem Doğu Almanya hem de Batı Almanya’nın Ulusal Olimpiyat Komiteleri temsil eden atletlerin oluşturdukları kafile için kullanılmıştır. Bu iki tarih arasında organize edilen altı Olimpiyat da ise bu kafile resmi raporlarda Almanya olarak isimlendirilirdi.
- AUN kısaltaması 1992’de (hem yaz ve kış oyunlarında) Birleşik Takım (İngilizcesi; Unified Team) için kullanılmıştır. Bu kısaltama Sovyetler Birliği cumhuriyetleri’nden gelen atletlere ve bu isimlendirme altındaki kafile için oluşturulmuştur. Sadece Baltık devletleri 1992 yılında bağımsız devletler olarak yarışabildiler. Geri kalan oniki ülke ancak 1994’te ya da 1996’da bağımsız devletler olarak yarışabilmişlerdi.
- IOP kısaltaması ise 1992’de Bağımsız Olimpiyat Katılımcıları (İngilizcesi; Independent Olympic Participants) için kullanılmıştır. O yıl Yugoslavya’nın Birleşmiş Milletler tarafından cezalandırımasıyla beraber bu ülke adına yarışamayan sporcular için oluşturulmuş kısaltmadır.
- IOA kısaltaması ise 2000 oyunlarında Bireysel Olimpiyat Atletleri (İngilizcesi; Independent Olympic Athletes) için oluşturulmuştur. O yıl bu kısaltma Doğu Timor’un Ulusal Olimpiyat Komitesi oluşmadığı için o ülkeden gelen atletler isimlendirmek için kullanılmıştır.
- ZZX kısaltaması ise farklı ülke sporcuların bir araya gelip oluşturdukları karma takımlar (İngilizcesi; Mixed Teams) tarafından kazanılan madalyaları işaretlendirebilmek için belirlenmiştir. Bu durum 1896, 1900 ve 1904 Olimpiyatlarında ve bir de 2010 yılında Singapur’da organize edilen Olimpiyat tarihinin ilk 2010 Gençlik Olimpiyatları’nda vuku bulmuştur.
Ayrıca bakınız
Kaynakça