Küçük burjuvazi

Küçük burjuvazi ya da kentsoylu (Fransızca: pətit buʁʒwazi) küçük ölçekli tüccarları ve yarı özerk köylüleri kapsayan orta sınıf halkı tanımlayan Fransızca kökenli terim. Marksist terminolojide "Burjuva ahlakını alan" anlamında küçük düşürücü olarak da kullanılmaktadır.^[1]

Hakkında

Küçük burjuva terimi, yöntem olarak tarihsel materyalizmi referans alan bir tanımlamadır. Bu çevçevede başlangıçta (18. yy sonları - 19. yy ortaları) orta sınıfın bir alt katmanını ifade etmiştir. 19. yy'da Karl Marx ve diğer Marksist yorumcular; burjuvazinin sosyal katmanını tam olarak belirlemek amacıyla küçük ölçekli dükkan sahiplerini de kapsayacak şekilde bu ifadeyi genişletmişlerdir. Marx, kalkınma sürecinde küçük burjuva katmanının tarihsel olarak kaybedici bir rol oynadığını belirtmiştir.

Küçük burjuvazi hayatta kalmak için tamamen kendi emek gücünün satışına güvenir, fakat diğer toplumsal sınıflar olan proletarya ve lümpen proletaryadan farklı olarak, bu sınıfların gücünü de satın alabildiği için bu katmanlardan ayrılır. Aynı zamanda büyük üretim araçlarına sahip olmadığı için de burjuva sınıfına dahil edilmez.^[2] Marx, ünlü yapıtı Komünist Manifesto'da bu durumu incelemiş ve küçük burjuva sınıfının, diğer iki sınıf arasında gidip gelen bir yapı olduğunu yazmıştır;^[3]

Modern uygarlığın geliştiği ülkelerdeyse, proletarya ile burjuvazi arasında yalpalayan yeni bir küçük burjuvazi oluştu. Burjuva toplumunun bir bütünleyicisi olarak kendini sürekli yineleyen ama rekabet sonucu bireyleri hep proletaryanın içine savrulmakta olan bu küçük burjuvazi, üstelik büyük sanayi geliştikçe modern toplumun özerk bir kesimi olma konumunu tümden yitireceği ve ticarette olsun, imalatta olsun, tarımda olsun, yerini postabaşılara ve hizmetkarlara bırakacağı anın yaklaştığını görmektedir.

Bu durum, Sovyetler Birliği'nde resmi bir öğreti olarak aktarılmıştır. Sovyet edebiyatının ünlü yazarlarından Maksim Gorki'nin "Küçük Burjuva İdeolojisinin Eleştirisi" isimli kitabı bu konudaki önemli kaynaklardan biridir.

Kaynakça

1. Habermas, J. (1970). Technology and science as ideology. Toward a rational society, 81 (122), s. 107.
2. Maksim Gorki bu durumu “Küçük burjuva, bütün düşünceleri ve bütün duyguları ile tamamıyla bireycidir. Küçük burjuvanın başka türlü olmak elinden gelmez. Çünkü, küçük burjuvanın bireyciliği, burjuva toplumunun asıl temelini oluşturan ‘kutsal özel mülkiyet kurumu’na dayanır.” şeklinde açıklar. Gorki M, Küçük Burjuva İdeolojisinin Eleştirisi, Ortam Yayınları 3. Baskı, s. 44.
3. Marx, Karl; Engels, Friedrich (1848), Komünist Parti Manifestosu, "Küçük burjuva sosyalizmi"