Kavak, Samsun

Koordinatlar: 41°04′25″K 36°02′25″D / 41.07361°K 36.04028°D / 41.07361; 36.04028

Kavak
  İlçe  
İlçenin Samsun ilindeki konumu
Ülke Türkiye
İl Samsun
Coğrafi bölge Karadeniz Bölgesi
Yönetim
 - Kaymakam Mevlüt Şekerci
 - Belediye başkanı İbrahim Sarıcaoğlu (AK Parti)
Rakım 600 m (1.969 ft)
Nüfus (2015)[1]
 - Toplam 20,130
 - Kır -
 - Şehir 20,130
Zaman dilimi UDAZD (+3)
İnternet sitesi: Belediye

Kavak, Samsun ilinin bir ilçesidir.

Tarih

İlçe merkezinin kuzeyinde kalan Kale Doruğu Höyüğü'nde 1942 yılında yapılan araştırmalarda MÖ 3500-2000 yıllarına ait eserlere rastlanmıştır. Bu verilere göre Kavak, Erken Tunç Çağı'ndan bu yana bir yerleşim yeridir. Kale Doruğu Höyüğü'nde Erken Helenistik Dönem, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait eserlere rastlanması ise bu yerin hem yerleşim özelliğini, hem de burada yerleşimin sürekliliğini göstermektedir.

Kale Doruğu'nda en önemli yerleşmenin Bakır Çağı'nda olduğu anlaşılmıştır. Bölgede varlığı kanıtlanan ilk kavim Kaşkalardır. Kaşkalar, Hititlerin egemenliğini benimsemiş yarı göçebe ve saldırgan bir topluluktur.

Hititler, Kale Doruğu’na geniş ölçüde yerleşmemiş; ancak, bölgenin starejik bir noktada oluşu nedeniyle buraya bir nevi garnizon kurmuşlardır, bu da onların yayılma ve genişleme dönemlerine rastlamaktadır.

Hititlerin egemenliğinden sonra Kavak, MÖ 1200'lerde Friglerin, MÖ 7. yüzyılda Miletlilerin egemenliği altına girmiştir. MÖ 3. yüzyılda Pontus Krallığı tarafından ilhak edilen Kavak’a daha sonra Romalılar hakim olmuştur.

Daha önce Yahudiliği tanıyan halk, 1. yüzyıl İsa’nın havarilerinden Aziz Andre ve Pier’in bölgeye gelmesiyle Hıristiyanlıkla tanışmıştır.

Müslümanlar, Abbasiler döneminde (750-1528) Malatya - Tokat üzerinden Karadeniz kıyılarına uzandılar ve İslam dinini buralara tanıttılar.

1071'deki Malazgirt Meydan Muharebesi'nden sonra Selçuklular döneminde Rükneddin Süleyman’ın Tokat meliki olduğu zaman bölge Selçukluların eline geçti.

Anadolu'ya gelen Türkmen boylarından Çepniler Trabzon, Ünye ve Kavak'tan yola çıkarak, Karadeniz'in Türkleşmesinde önemli etken olmuşlardır.

Osmanlı döneminde ise Yıldırım Beyazıt Han, Anadolu’da birliği sağlamak için bölgeyi İsfendiyaroğulları'ndan almıştır.

1418 Çelebi Mehmet döneminde ilçe tamamen Osmanlıların eline geçmiştir. Kavak’ın bundan sonraki tarihi Osmanlı Tarihi içinde gelişimini sürdürmüştür.

1518 tarihli bir Osmanlı tapu defterinde Kavak’ın Canik Sancağı'na bağlı bir karye (köy) olduğu görülmüştür.

1839 yılında merkez ilçeye bağlı bucak olmuştur.

1934 yılında da bucak teşkilatı ilçe teşkilatına çevrildi.

Coğrafi konumu

Samsun-Ankara karayolu üzerinde kurulmuş, Samsun iline bağlı bir ilçedir. Samsun merkezine uzaklığı 50 km'dir. Kavak doğusunda Asarcık, Batısında Havza, Kuzeyinde İlkadım ve Bafra, Güneyinde Ladik ilçeleriyle çevrilidir.

Denizden yüksekliği 600 m olan ilçe engebeli bir arazi yapısına sahiptir. En yüksek dağı Hacılar Dağı'dır. İlçenin en önemli akarsularından Mert Irmağı bu dağlarda doğar. İlçenin doğal gölü olmasa da sulama amacıyla yapılan göletleri vardır.

İlçe ormanlık bir yapıya sahiptir. İç Anadolu üzerinden ilçe sınırına girileceği anda orman ziyaretçileri kucaklar ve karadeniz sahili boyunca ayrılmaz. Ormanlarında genellikle Akmeşe, Karameşe (pelit ağacı) gürgen,kayın, yabani fındık,yabani ıhlamur, yabani erik, yabani kiraz, yabani kavak ve ardıç bulunur.

İklim

Deniz seviyesinden oldukça yüksek olan Kavak'ta iklim, deniz ikliminden kara iklimine geçiş şeklindedir. Fakat karasal iklim daha baskın durumdadır. Yazları ılık, kışları ise genellikle soğuk geçer. Yazın lodos, kışın poyraz rüzgârlarının etkisi altında kalan ilçede en fazla yağmur ilkbaharda yağar.

Nüfus

Yıl Toplam Şehir Kır
1965[2] 42.677 2.473 40.204
1970[3] 44.120 2.810 41.310
1975[4] 45.768 3.964 41.804
1980[5] 48.265 4.592 43.673
1985[6] 50.224 5.275 44.949
1990[7] 32.949 5.745 27.204
2000[8] 27.371 7.871 19.500
2007[9] 21.854 8.629 13.225
2008[10] 22.303 8.177 14.126
2009[11] 21.559 8.435 13.124
2010[12] 20.940 8.479 12.461
2011[13] 20.405 8.582 11.823
2012[14] 20.312 8.924 11.388
2013[15] 20.604 20.604 veri yok
2014[16] 20.251 20.251 veri yok
2015[17] 20.130 20.130 veri yok

Şive

Türkçenin Kavak ilçesinde kullanılan şivesinin Batı Anadolu ağızları içindeki konumu Prof. Dr. Leyla Karahan'ın Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması (Türk Dil Kurumu yayınları: 630, Ankara 1996) adlı çalışmasına göre şöyledir:

Sosyo-Ekonomik yapısı

Kavak ilçesinin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanır. Tarım alanında en çok buğday, mısır, yulaf, arpa gibi tahıl ürünleri yetiştirilir. Ayrıca, şekerpancarı, tütün, patates ekimi de yapılmaktadır. Sılaj mısır ve fiğ ekimi de artmaktadır.

Yüksek kesimlerdeki köylerde yaşayan halkın geçim kaynağı ise büyük ölçüde orman ürünleridir.

İlçedeki sanayi genellikle kireç, tuğla ve kiremit üretimi şeklinde gelişmiştir.

Ulaşım

Kavak, Orta Karadeniz'i İç Anadolu'ya bağlayan Samsun-Ankara Devlet karayolu üzerindedir. Samsun merkezine uzaklığı 51 km. olan ilçeye ulaşım kolayca sağlanabilmektedir. Toptepe-Doruk yöresinde viyadük ve 3*2 yol genişletme-asfalt, Çakallı mıntıkasında dağ kot düşürme ve viyadük çalışması yapılmaktadır.

Tarihi ve kültürel değerler

Kale Doruğu Höyüğü

1942 yılında Müzeler ve Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından ön kazı yapılmış, sit alanı olarak koruma altına alınmıştır. Burasının Bakır Çağı'nda önemli bir yerleşim yeri olarak kullanıldığı, Hititlerin yayılma genişleme dönemlerinde de starejik konumu nedeniyle Amasya-Samsun yolunu denetleyebilmek için bir nevi garnizon olarak kullanıldığı tahmin edilmektedir. İlk kazı çalışmalarında Genç Helenistik, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemi kalıntılarına rastlanmıştır.

Kavak'ta bulunan diğer höyük ve ören yerleri ise şunlardır: Tepesi Deliktepesi, Kaleyeri, Kaletepe, Aytepe, Hacıbey, Dingil Kalecik höyükleri; Güneytepe, Çamlık, Asarkale ören yerleridir. Buralarda yapılan kazılarda ele geçen buluntular üzerinde yeterli araştırma ve inceleme yapılmamıştır.

Taş Han (Minoz Hanı)

Eski Ankara-Samsun yolu üzerinde Çakallı mevkiinde bulunan hanın Selçuklu yapısı olduğu anlaşılmaktadır.ve günümüze dek hâlâ ayakta kalmayı başarmıştır. Yapılan araştırmalara göre 13. yüzyıl selçuklu eseri olduğu anlaşılmıştır.Günümüzden 700 yıl öncesine aittir. Tarihsel kaynaklarda taşhan, çakallı kervansarayı gibi isimlerle söz edilmektedir. Ayrıca bu döneme ait köprüde bulunmaktadır.

Yörgüç Paşa Cami, Kavak

Osmanlılar döneminde Yörgüç Paşa tarfından yaptırılmıştır. İlk yapılan cami ahşaptır, bu yıkılarak yerine kesme taştan inşa edilmiştir. Kesin yapılış tarihi bilinmeyen caminin minaresi Selçuklu ve Osmanlı minare mimarisine uymaktadır. Bir de caminin yerinde eskiden kilise bulunduğu ve minarelerinde kilisenin kulesi olduğu rivayet edilmektedir. Ya da minarenin Hıristiyan bir mimar tarafından yapılmış olduğu tahmin edilmektedir.

Bekdemir Köyü Camii

Tamamen ahşap malzemeden yapılmış olup, içerisinde kök boyalı süslemeler vardır. Çevresinde daha önceden bir medrese olduğu bilinmektedir. Fakat günümüze ulaşmamıştır. Cami yapı olarak tadilata uğramış olduğundan orijinalliğini bütünüyle korumaktadır. cami çerçevelerinin ustaları Minoz'dan getirilmiştir. Dernek üylerinin ve köy halkının desteğiyle yeniden restore edilmiş ve korumaya alınmıştır.

Çakallı Köprüsü

Çakallı mevkiinde Çakallı Irmağı üzerine kurulmuş köprü iki gözlüdür. 19. yüzyıl Osmanlı eserleridir. Eski Ankara-Samsun Yolunda irili ufaklı aynı mimaride köprüler olup tespit ve araştırma safhasında çalışmalara başlanmıştır

Belirli günler

Kavak'ta Ağustos ayı içerisinde düzenlenen "Yaşar Doğu Şenlikleri ve Kutlamaları" geleneksel hale gelmiştir. Yaşar Doğu, güreşte Dünya Şampiyonluğuna kadar yükselmiş bir sporcudur.

Folklorik değerler

Kavak ilçesinde “Keşik” denilen bir gelenek vardır. Her hane kendisine keşik (Sıra) geldiğinde bütün köylüyü davet ederek onlara sabah, öğlen, akşam üç öğün olmak üzere yemeklerini hazırlar ve ikram eder. Bu daha sonra başka bir haneye keşik gelmesi şeklinde devam ettirilir.

Yemekler

Kavak yöresinin en meşhur yemeği kaz etiyle yapılan Kaz Ekmeği'dir. Mahallî olarak tirit denir. Kazın eritilen kızgın yağına batırılmış yufkalarla (yoka), yine kazın yağı ile yapılmış bulgur pilavı üzerine pişirilmiş kaz eti serilip çatal-kaşık kullanmadan et ve pilavın üstüne yufka konur ve parmak uçlarıyla et ve pilav bu yufkaya sarılır ve büyük bir lokma halinde yenir. Ayrıca, çakallı menemeni, ketesi, tandır kebabı, saç üzerinde pıtıl ekmeği, yoğurtlu mısır çorbası, keşkek, madımak yemeği, tavada dönderme (yağlı), şekerpancarı pekmezi, elmanın yabani türlerinden olan ve adına halk arasında Acık ya da Acuk denen meyveden yapılan yapılan ekşi meşhurdur. Bu ekşiyi aç karnına 1-2 kaşık yiyen bağırsak parazitlerinden kurtulur.

Kaynakça

  1. "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFDREnWt. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
  2. "1965 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtmLGmkR. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  3. "1970 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtnxXpF3. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  4. "1975 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Btqr7TOA. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  5. "1980 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtuwlsIj. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  6. "1985 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Btx2AaKW. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  7. "1990 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtyiwXyN. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  8. "2000 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu0tYMqp. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  9. "2007 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu2G4WvF. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  10. "2008 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuBNT9Gy. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  11. "2009 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuEFSDtm. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  12. "2010 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuFvEboX. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  13. "2011 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuHA7yU4. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  14. "2012 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6EZxuhsKs. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
  15. "2013 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6NPVFXaoM. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
  16. "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFDREnWt. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
  17. "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 5/14/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.