Beylerbeyi
Beylerbeyi (Osmanlı Türkçesi): Osmanlı Devleti döneminde bir eyaletin yönetiminden sorumlu olan kişiydi. Fars kültüründen alınan yöneticilik birimi için ve Vali gibi sözcükler de Osmanlı tarihinin çeşitli dönemlerinde beylerbeyi sözcüğüyle eş anlamda kullanılmıştır.
Osmanlı Devleti'nin ilk döneminde sadece 1 beylerbeyi vardı. Padişah Anadolu'dayken Rumeli bölgesini yöneten kişiye "Rumeli Beylerbeyi" denmişti.Rumeli Beylerbeyliği I. Murat döneminde kurulmuştur. Sonradan Yıldırım Bayezit döneminde ise "Anadolu Beylerbeyliği" kuruldu. Buna ilerki dönemlerde yapılan fetihlerle yeni eyaletler katıldı. Son dönemlerde 40'ı aşkın beylerbeyliği ve bunları yöneten beylerbeyleri bulunmaktaydı.
Osmanlı Beylerbeylikleri
| Eyâlet |
Bugünkü yeri |
|---|
| Adana Eyaleti |
Anadolu'nun Akdeniz kıyısı |
| Anadolu Eyaleti |
Anadolu'nun batı kesimi |
| Ankara Eyaleti |
|
| Aydın Eyaleti |
|
| Bağdat Eyaleti |
Irak'ın orta bölümü |
| Basra Eyaleti |
Irak'ın güneyi |
| Bosna Eyaleti |
Bosna-Hersek, Sırbistan, Hırvatistan ve Karadağ'ın bölümleri |
| Budin Eyaleti |
Macaristan ve Sırbistan, Hırvatistan'ın bazi bölümleri |
| Cezayir-i Bahr-i Sefid Eyaleti |
Bugunkü Yunanistan, Gelibolu, Adalar |
| Cezayir Eyaleti |
Bugünkü Cezayir |
| Çıldır Eyaleti |
Bugünkü Gürcistan |
| Diyâr-ı Bekr Eyaleti |
Güneydoğu Anadolu ve kuzey Irak'ın bazı bölümleri |
| Edirne Eyaleti |
|
| Eğri Eyaleti |
Macaristan'ın bazı bölümleri |
| Erzurum Eyaleti |
Erzurum ve çevresi |
| Girit Eyaleti |
|
| Habeş Eyaleti |
Sudan, Suudi Arabistan, Eritre, Somali |
| Halep Eyaleti |
Suriye'nin Halep kenti çevresi |
| Hersek Eyaleti |
Bosna-Hersek |
| Hüdavendigâr Eyaleti |
|
| İstanbul Eyaleti |
|
| Kanije Eyaleti |
Macaristan ve Hırvatistan'ın bazı bölümleri |
| Karaman Eyaleti |
Konya ve Orta Anadolu civarı |
| Karesi Eyaleti |
|
| Kars Eyaleti |
Kuzeydoğu Anadolu ve Gürcistan'ın bazı kesimleri |
| Kastamonu Eyaleti |
|
| Kefe Eyaleti |
Ukrayna ve Rusya'dan bazı bölümler |
| Kıbrıs Eyaleti |
Kıbrıs adası |
| Lahsa Eyaleti |
Suudi Arabistan |
| Manastır Eyaleti |
|
| Mısır Eyaleti |
Mısır ve İsrail, Ürdün, Suudi Arabistan'ın bazı kesimleri |
| Mora Eyaleti |
Mora Yarımadası |
| Musul Eyaleti |
Kuzey Irak |
| Niş Eyaleti |
|
| Podolya Eyaleti |
|
| Rakka Eyaleti |
Suriye ve Irak'ın kuzey bölümleri ile Güneydoğu Anadolu |
| Rum Eyaleti |
|
| Rumeli Eyaleti |
|
| Sayda Eyaleti |
|
| Selanik Eyaleti |
|
| Silistre Eyaleti |
Bulgaristan, Romanya, Moldavya ve Ukrayna |
| Şam Eyaleti |
|
| Şehrizor Eyaleti |
Irak'ın Kerkük bölgesi |
| Temeşvar Eyaleti |
Romanya, Sırbistan, Macaristan |
| Trablusgarp Eyaleti |
Libya |
| Trablusşam Eyaleti |
|
| Trabzon Eyaleti |
Lazistan yöresi |
| Tunus Eyaleti |
|
| Uyvar Eyaleti |
|
| Van Eyaleti |
Van çevresi |
| Varat Eyaleti |
|
| Vidin Eyaleti |
|
| Yanya Eyaleti |
|
| Yemen Eyaleti |
Yemen çevresi |
| Zigetvar Eyaleti |
|
| Zûlkâdiriyye Eyaleti |
|
- Hidiv : Mısır valileri beylerbeyi unvanının yanı sıra hidiv olarak da anılmışlardır.
- Dayı : 1671 yılından itibaren seçilerek göreve getirilen Cezayir Eyaleti ve Tunus Eyaleti yöneticilerinin unvanıdır.
Kaynakça
- Halil Inalcık. Osmanlı İmparatorluğu Klâsik Çağ (1300 - 1600), İstanbul 2005
