Gümüşhane

Bu sayfa Gümüşhane ilinin merkez ilçesini anlatmaktadır. Başlığın diğer anlamları için Gümüşhane (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Koordinatlar: 40°27′35″K 39°28′40″D / 40.45972°K 39.47778°D

Gümüşhane
—  İlçe  —
Türkiye'deki Yeri
Gümüşhane
Koordinatlar: 40°27′35″K 39°28′40″D / 40.45972°K 39.47778°D
Ülke	Türkiye
İl	Gümüşhane
Coğrafi bölge	Karadeniz Bölgesi
Yönetim
- Belediye başkanı	Ercan Çimen (AK Parti)
Rakım	1.150 m (3.773 ft)
Nüfus (2015)[1]
- Toplam	53,074
- Kır	11,470
- Şehir	41,604
Zaman dilimi	UDAZD (+3)
Posta kodu	29100
İl alan kodu	456
İl plaka kodu	29
İnternet sitesi: http://www.gumushane.bel.tr/

Gümüşhane, Gümüşhane ilinin aynı isimli merkez ilçesi olan yönetsel birimdir.

Köken bilimi

Türkçe: gümüş ve Farsça: خانه hane=khane kelimelerinin birleşmesi ile oluşmuştur. Şehir ismini yakınlarındaki gümüş madenlerinden almıştır. Bizans döneminde şehrin bulunduğu bölge Haldiya (Chaldia) isimleri ile bilinmektedir. 1850'lerde Helen Revivalizmi'nin bölgede de etkinleşmesi ile birlikte eğitimli Rumlar tarafından şehre Yunanca, Gümüş kenti anlamına gelen Argyropolis (Yunanca: Αργυρούπολης. αργύρος argyros "gümüş" + πολης (polis) kent) denmeye başlanmıştır. Günümüzde Yunanistan'da Atina'nın güneyinde ve Girit'te aynı isimli kentler bulunmaktadır.

Tarih

Bölgede yapılan arkeolojik çalışmalarda MÖ 3.500 tarihlerinde bölgede insan yerleşimine ve MÖ 3.000 tarihlerinde tarım yapıldığına dair izler bulunmuştur. Asurlular döneminde Aziz Hayaşa ülkesi olarak adlandırılan bölgede Hitit döneminde Karadeniz Bölgesinin otokton halkı Kaşkaların yaşadığı sanılmaktadır. MÖ 9. yüzyılda Urartu hakimiyetine giren, Kimmer ve İskit saldırılarından sonra Pontus, Roma, Bizans ve Trabzon İmparatorluğu tarafından yönetilmiştir. Bu yönetimler arasında kısa süreli Arap, Ermeni, Türkmen hakimiyetleri gören kent Trabzon İmparatorluğu'nun yıklmasının ardından da 1514 yılında temelli Osmanlı hakimiyetine girene dek Akkoyunlu ve Safeviler tarafından yönetilmiştir. I. Dünya Savaşı sırasında 1916’dan 1918'e dek Rus orduları tarafından işgal edilen bölgenin Hristiyan halklarından Ermeniler 1915 tehciriyle, Rumlar 1923 mübadelesi ile Anadolu dışına gönderilmişlerdir.

Bölgede yapılan arkeoloji araştırmalarında ele geçen buluntular, buradaki yerleşimin MÖ 3000 yıllarına kadar uzandığını göstermektedir. MÖ 2000'in ortalarında Azzi ve Hayaşalar buraya yerleşmiştir. Bu nedenle de, Gümüşhane’yi de içine alan bölgeye Azzi-Hayaşa ülkesi denilmiştir. Mezopotamya’dan gelen Asurlu tüccarların, Gümüşhane ve yöresinde bulunan maden yatakları nedeniyle bölgeye ilgi duymuşlardır. Hitit İmparatorluk döneminde Gümüşhane çevresindeki gümüş yataklarının işletilmiştir. Hitit İmparatorluğu’nun yıkılmasından sonra bölgeye Urartular hakim olmuş, MÖ 8. yüzyıl sonlarına doğru Kimmer-İskit akınları başlamıştır. Daha sonra yöreye Medler, Persler ve Pontos Krallığı egemen olmuştur. MÖ 1. yüzyılda bölgede Romalıların hakimiyeti görülmektedir. M.S. 395’te Bizans İmparatorluğu toprakları içerisinde kalan Gümüşhane, MS. 7. yüzyılda Bizans-Hazar askeri işbirliğine konu olan topraklar arasındaydı. Roma ve Bizans dönemlerinde yörede kurulu kente Argyropolis (Yunanca argyros: “gümüş” ve polis: "kent" demektir.) adı verilmiştir. Bu dönemde yörenin önem kazanmasının nedenleri, ticaret yolları üzerinde bulunuşu ve gümüş madenlerinden ötürüdür.

İlin mevcut nüfusunun bir kısmı Türk Kayı ve Çepni boylarının nüfusuna dahildir. Fakat başka birçok Oğuz boyu'da ilde iskan etmektedir.

Coğrafya

Kuzey Anadolu sıradağları içinde yeralan ilin toprakları çok engebeli olup en yüksek yeri günümüzde Çakırgöl olarak bilinen Kolat dağlarında 3.000 metreyi geçmektedir. İlin kuzey kesimi Zigana (Kalkanlı) ve Soğanlı dağları, güneyi ise Çoruh, Kelkit, Kop ve Otlukbeli dağları tarafından çevrilidir. Kelkit vadisindeki küçük bazı düzlükler ise ilin en önemli tarım alanlarıdır.

İklim ve bitki örtüsü

Gümüşhane Türkiye'de Karadeniz ikliminin etkisi altındadır ancak Gümüşhane'nin bazı kesimlerinde Doğu Anadolu ile Karadeniz bölümü arasında bir geçiş teşkil etmektedir. Bunun nedeni ise, Yüksek Zigana duvarları Doğu Anadolunun şiddetli soğuklarının gelmesini engellemesidir.

Gümüşhane Dağlarında kayın, meşe, ladin, köknar ve sarıçam ağaçlarından oluşan ormanlarla kaplıdır.

Nüfus

Yıl	Toplam	Şehir	Kır
1965[2]	42.815	8.092	34.723
1970[3]	48.201	12.440	35.761
1975[4]	46.504	11.166	35.338
1980[5]	42.628	12.735	29.893
1985[6]	47.929	22.067	25.862
1990[7]	47.140	26.014	21.126
2000[8]	46.656	30.270	16.386
2007[9]	37.784	28.028	9.756
2008[10]	37.856	26.238	11.618
2009[11]	39.290	27.215	12.075
2010[12]	40.316	28.620	11.696
2011[13]	42.794	31.011	11.783
2012[14]	44.888	32.444	12.444
2013[15]	48.690	35.916	12.774
2014[16]	52.628	40.078	12.550
2015[17]	53.074	41.604	11.470

Ekonomi

Gümüşhane'nin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır.tahıl tarlalarının büyük bölümü buğdaya ayrılmıştır.Buğday üretiminin büyük bölümü Kelkit ilçesinde gerçekleşir.Zaten ilçedeki tarım alanının %36'sı Kelkit ilçesindedir. Sanayi bitkilerinden şeker pancarı ekilir.Şeker pancarı komşu iller (Erzurum ve Erzincan) şeker fabrikaları açıldıktan sonra gelişmiştir.Meyvecilik önemlidir.Özelikle Harşit Vadisi'nin tabanında çeşitli meyve bahçeleri vardır.Bu meyvelerin en ünlüsü elmadır.

Spor

Profesyonel liglerde yer alan Gümüşhanespor, 2. Ligde yer almaktadır. Torul Gençlerbirliği Voleybol takımı ise 1.ligde yer almaktadır. Ayrıca Bayanlar Voleybol 3. liginde Gümüşhane Gençlerbirliği mücadele etmektedir. Şehir merkezinde bir adet futbol stadyumu, bir adet de kapalı spor salonu bulunmaktadır.

Eğitim

Gümüşhane Üniversitesi, 2008 yılında Gümüşhane'de Devlet Üniversitesi olarak kurulmuştur. Gümüşhane Üniversitesinin çeşitli fakülteleri bulunmaktadır. Genelde mühendislik ağırlıklı yan bilim dallarında öğrenim gören öğrencileri vardır. Ayrıca Kelkit, Şiran ve Kürtün'de yüksekokul bulunmaktadır.Gümüşhane Üniversitesi 2013 yılında 10 bine yakın öğrenciye eğitim imkanı tanımaktadır.

Maden

Gümüşhane ilinde İlkçağ’dan beri işletilen ve ilin adını veren gümüş yatakları,19. Yüzyılın tükenmeye yüztutmuş ve önemini yitirmiştir. Günümüzde ise hiç işlenmemektedir. İlin başka yeraltı zenginliği Gümüşhane merkezde altın madenleri ve de Kelkit ilçesinde linyit yataklarıdır.Ayrıca merkez ilçede demir,bakır, çinko,kurşun yatakları vardır.

Kaynakça

1. "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFCwh9Pj. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
2. "1965 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BspjsaU7. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
3. "1970 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtnGsapL. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
4. "1975 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtpokbAH. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
5. "1980 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtuZz6cm. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
6. "1985 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtwbVmPT. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
7. "1990 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtyGBzm6. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
8. "2000 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu0Kk8LA. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
9. "2007 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu1uPH2k. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
10. "2008 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu3jirPR. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
11. "2009 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuCwsYAy. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
12. "2010 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuFWmSvi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
13. "2011 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuGqT6tH. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
14. "2012 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6EZxZD0yD. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
15. "2013 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6NPUrwSFq. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
16. "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFCwh9Pj. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
17. "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.