Türk dünyası

Türklerin yaşadığı coğrafya

Türk dünyası, 20. yüzyılın sonları ve 21. yüzyılda tüm Türk halkları için kullanılan coğrafi ve kültürel bir kavramdır.^[1] Oldukça geniş bir coğrafya alanını kapsayan Türk dünyası içinde en batıda Kosova, Karadağ, en doğuda Moğolistan yer alır. Bu coğrafyayı Avrasya coğrafyası olarak belirtmek mümkündür.

Türk dünyası kavramı

Türk dünyası, tüm Türk halkları kapsayan bir kavramdır. Bazı araştırmacılar sadece Orta Asya için bu kavramı kullanır. Türkistan kavramı ile eş anlamlı kullanıldığı da olur. Ancak Orta Asya ve Türkistan kavramlarından daha geniş bir kavramı ifade eder.

Türk dünyası, Orta Asya'ya ek olarak Türkiye, Avrupa, Kafkasya, Çin ve Rusya Federasyonu içindeki Türk bölgeleri ile Türk diasporasını kapsar. Çünkü kavramın ifade ettiği alan, tüm bağımsız Türk cumhuriyetleri, özerk Türk cumhuriyetleri ve Türk topluluklarıdır.

Türk dünyası ile eş anlamlı olan “Türkeli” kavramı ise, 19. yüzyılda ve 20. yüzyılın başlarında tüm Türk halkları için kullanılmış coğrafi ve kültürel bir kavram olarak eskilerde kalmıştır. Çoğunlukla, Türklerin çoğunlukta olduğu bölgeler için kullanılmaktadır.

Türk dünyası kavramı Türk halklarının Orta Asya, Anadolu, Kafkasya, Rusya-Sibirya, Orta Doğu, İran ve Balkanlar coğrafyasında genel bir yayılım gösteren Türk halklarını ve Türk devletlerini ifade etmektedir.

Coğrafya

Bağımsız Türk Devletleri

Bayrak	Ülke	Kuruluş	Nüfus	Alan	Başkent	Resmî Dil(ler)	Para Birimi	Türk nüfus oranı	Türk nüfus (milyon)
	Azerbaycan	1991	9.494.600[2]	86.600	Bakü	Azerice	Manat	% 92.3[3]	8,8
	Kazakistan	1991	16.967.000[4]	2.724.900	Astana	Kazakça, Rusça	Tenge	% 68.7[5]	11,7
	Kırgızistan	1991	5.482.000[6]	199.900	Bişkek	Kırgızca, Rusça	Som	% 80.6[7]	4,4
	KKTC	1983	286.257[8]	3.355	Lefkoşa	Türkçe	Türk lirası	% 99[9]	0,3
	Özbekistan	1991	29.559.100[6]	447.400	Taşkent	Özbekçe, Karakalpakça	Som	% 87[7]	25,7
	Türkiye	1923	76.667.864[10]	783.562	Ankara	Türkçe	Türk lirası	% 88[11]	67,5
	Türkmenistan	1991	5.450.000[6]	491.210	Aşkabat	Türkmence	Manat	% 90[12]	4,9
Alt Toplam			143,9 milyon					%85,7	123,3 milyon

Notlar

• KKTC'nin bağımsızlığı sadece Türkiye Cumhuriyeti tarafından tanınmaktadır.
• Türk nüfusu, verilen toplam nüfus verisine ve yüzdelere göre hesaplanmıştır.

Diğer Türk toplulukları

Ülke	Bölge	Bayrak	Kuruluş	Nüfus	Alan (km²)	Başkent	Resmî Dil(ler)	Türk Nüfus Oranı	Türk nüfus (milyon)
Afganistan				29.835.392[13]				% 9.2[14][15]	2,7
Çin Halk Cumhuriyeti	Sincan		1955	22.980.000[16]	1.664.897[17]	Urumçi	Uygurca ve Mandarin	%52,4	12
Moldova	Gagavuzya		1994	160.700	1.832	Komrat	Gagavuzca, Rumence, Rusça	% 82,14	0,1
Rusya	Altay Cumhuriyeti		1922	206.168[18]	92.600	Gorno-Altaysk	Rusça, Altayca	% 39.6[18]	0,1
	Astrahan Oblastı		1943	1.005.276[19]	44.100	Astrahan	Rusça	% 23.4[19]	0,2
	Başkurdistan		1919	4.192.300[20]	143.600	Ufa	Rusça, Başkurtça	% 57.25[20]	2,4
	Tataristan		1990	3.779.265[21]	67.836	Kazan	Tatarca, Rusça	%58[22]	2,2
	Tuva Cumhuriyeti		1992	315.637[22]	170.000	Kızıl	Tuvaca, Rusça	% 90.7[19]	0,3
	Rusya toplam								6,6
Ukrayna	Kırım Özerk Cumhuriyeti		1992-2014	1.964.544 [24]	26.100	Simferopol	Rusça, Kırım Tatarcası, Ukraynaca	% 10,2	0,2
Alt Toplam									21,6 milyon

Toplam Türk Nüfusu

2013 itibariyle, Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı'nın altı bağımsız üyesi ve sekiz bağımsız olmayan gözlemcisi bulunmaktadır.

№	Açıklama	Nüfus
1	Bağımsız Türk devletleri içindeki	123,3 milyon
2	Diğer	21,6 milyon
Alt Toplam		144,9 milyon

Türk dünyasında kişi adları (Antroponim)

Türk dünyası ekonomisi

Türk dünyası ülkelerinin en sanayileşmiş olanı Türkiye'dir.Türkiye'den sonra Azerbaycan-Kazakistan-Türkmenistan-Özbekistan-Kırgızistan olarak gider.

Türkeli kavramı

19. yüzyılın sonlarında ise günümüzde kullanılan Türk dünyası teriminden daha çok "Türkeli" terimi kullanılmıştır. Türkeli ile Türk dünyası sözcükleri eşanlamlı terimlerdir. Türkeli sözcüğü Türk ili anlamına gelmektedir ve Türk halklarının çoğunlukta oldukları coğrafyaya verilen Türkçe isimdir. Türkeli kelimesi özellikle 19'ncu yüzyılın ortalarında meşrutiyet kazanan Türkçülük ile Türkiye'de ve Rusya Türklerince kullanılmaya başlanmıştır.

1930'larda Mustafa Kemal Atatürk Türkeli kavramını şöyle açıklamaktadır: "Türk Milleti Asya'nın garbında ve Avrupa'nın şarkında olmak üzere kara ve deniz sınırlarıyla ayırt edilmiş, dünyaca tanınmış büyük bir yurtta yaşar. Onun adına Türkeli derler. Türk yurdu daha çok büyüktür. Yakın ve uzak zamanlar düşünülürse, Türk'e yurtluk etmemiş kıta yoktur. Bütün dünyada, Asya, Avrupa, Afrika Türk atalarına yurt olmuştur. Bu hakikatler eski ve hususiyle yeni tarih vesikalarıyla malûmdur."

Resimler

• 
  Azerbaycan Türkü kız
• 
  Gagavuzlar
• 
  Özbek bir kız.
• 
  Uygur bir kız
• 
  Kırgız Manasçı Shaabai Azizov (Karakol)

Ayrıca bakınız

• Türk devletleri
• Türk dilleri
• Türk halkları
• Türk birliği
• Turancılık
• Türkçülük
• Türk milliyetçiliği

Kaynakça

1. Taha Akyol, ‘Türk dünyası’ ne demek? Milliyet
2. "Az?rbaycanda demoqrafik v?ziyy?t". Az?rbaycan Respublikasının Dövl?t Statistika Komit?si. 15 Nisan 2014.
3. Demoqrafik göst?ricil?r: ?halinin milli t?rkibi Azerbaycan Respublikası Dövlet Statistika Komitesi
4. Kazakistan nüfus bilgileri Kazakistan İstatistik Bürosu
5. 2009 Nüfus Sayımı Sonuçları Kazakistan Cumhuriyeti İstatistik Ajansı (İngilizce)
6. Department of Economic and Social Affairs Population Division (2009) (PDF). World Population Prospects, Table A.1 (İngilizce)
7. ??????????????? ?????????, ???????????? ????? ? ????????????? ????????? ? ????????. (Rusça)
8. KKTC'de Nüfus sayımının sonuçları açıklandı Erişim: 7 Mart 2015.
9. İTO KKTC Ülke Raporu, erişim: 26 Ağustos 2015
10. Türkiye nüfusu Türkiye İstatistik Kurumu
11. Helen Chapin Metz, ed. Turkey: A Country Study. Washington, D.C.: GPO for the Library of Congress, 1995
12. The World Factbook - Turkmenistan (İngilizce)
13. Population of Afghanistan The World Factbook - Afghanistan (İngilizce)
14. “Uzbek” Encyclopaedia Britannica (İngilizce)
15. Afghanistan “Ethnic Groups” (İngilizce)
16. "National Data". National Bureau of Statistics of China. 19 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://data.stats.gov.cn/english/easyquery.htm?cn=E0103. Erişim tarihi: 19 Aralık 2015. 
17. "6-1 自然资源划" (zh). Statistics Bureau of Xinjiang. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.xjtj.gov.cn/sjcx/tjnj_3415/2014xjtjnj/zyhj_2014/201506/t20150630_472020.html. Erişim tarihi: 19 Aralık 2015. 
18. Национальный состав населения по регионам России: Республика Алтай Milliyetlere göre Altay Cumhuriyeti nüfusu (2002 sayımı) (Rusça)
19. Национальный состав населения по регионам России: Астраханская Област Milliyetlere göre Astrahan Oblastı nüfusu (2002 sayımı) (Rusça)
20. Национальный состав населения по регионам России: Республика Башкортостан Milliyetlere göre Başkurdistan nüfusu (2002 sayımı) (Rusça)
21. [url=http://www.perepis2002.ru/ct/doc/English/4-2.xls National Composition of Population for Regions of the Russian Federation], 2002, Erişim tarihi:26 Ağustos 2015
22. Tıva nüfusu (2016 sayımı) (Rusça)
23. http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab7.xls
24. Kırım Özerk Cumhuriyeti Nüfus Bilgisi Ukrayna Devlet İstatistik Komitesi (1 Nisan 2010) (İngilizce)

Dış bağlantılar

• Türk Dünyası Aydınlar Topluluğu Haber ve Kültürel Birlik Sitesi
• Türk Dünyası
• Gazete Makalesi
• Türk Diasporası