Bozkır imparatorluğu
| Türk tarihi |
İlk Çağ
Orta Çağ
Yeni Çağ
Yakın Çağ
|
Bozkır İmparatorluğu Türk ve Moğol topluluklarında bilinmeyen bir tarihte geliştirilmiş ve en az 2000 yıl boyunca Avrasya'nın büyük bir kısmı üzerinde (özellikle bozkır iklimi'nde) çok başarılı şekilde uygulanmış bir yönetim sistemidir.
En mühim özellikleri hayvancılık ile geçimini sağlayan göçebe halkların güçlü bir hükümdarın etrafında birleşip konfederasyon oluşturması. Bu konfedersyon başarılı olduğu sürece büyümeye devam etmesi, başarısız olduğu zamanda tekrar ayrılması. Devletin sırf dev hayvan sürülerini beslemek için mühim olan bozkırlara yayılması, bozkırları olmayan bölgelere yerleşilmeyip bu bölgelerin halkları sırf vergiye bağlanması. Hükümdarın ölümünden sonra ülke oğulların arasında bölünmesi.
Tarihin en büyük bozkır imparatorlukları Hunlar, Göktürkler ve Cengiz Han'ın yönetimi altındaki Moğollar tarafından kurulmuştur.
İlk Bozkır İmparatorları
MÖ 220 yılında Çin yıllıklarında ilk kez sözü edilen Hiung-nu devleti (Büyük Hun İmparatorluğu) bozkır imparatorluğu geleneği'nin kurucusu olarak görülür. İlk adı geçen hükümdarlar Teoman ve oğlu Mete Tengrikut ve Şan-yu (veya Tan hu) unvanını taşımaktadırlar ve kendilerinin Göktanrı tarafından taht'a oturtulduklarını vurgulamaktadırlardır. Ancak bozkır imparatorluğu bu en eski kanıtlarında dahi çok iyi gelişmiş ve gelenekselleşmiş bir şekilde karşımıza çıkmakta ve bu yüzden çok daha önce gelişmiş olması gerektiği düşünülmektedir. Hiung-nu konfederasyonu uzun süre 24 boydan oluşmuş, sonradan boyların bazıları ayrılıp kendi kendine bozkır imparatorlukları kurmuşdur.
Hiung-nu'ların torunları olduğu düşünülen Hunlar birçok küçük ve büyük bozkır imparatorlukları kurmaya devam etmişdir (Ak Hunlar, Avrupa Hun İmparatorluğu v.b.).
