Tariş Olayları
| Tariş Olayları | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Türkiye siyasi tarihi - 1970'li yıllar | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Tariş Olayları ya da Tariş Direnişi, Ocak-Şubat 1980 tarihleri arasında İzmir'de gerçekleşen işçi direnişi ve ardından meydana gelen gösterilerdir. İşçilerin protesto gösterileri, çevresindeki diğer fabrikaları ve işçi mahallelerini de etkisi altına alarak kısa sürede büyümüştür.[1]
Arka plan
1979 Türkiye milletvekili ara seçimleri ile birlikte Cumhuriyet Halk Partisi'nin hükümetten düşmesiyle birlikte, Süleyman Demirel'in liderliğinde İkinci "Milliyetçi Cephe" (MC) hükümeti kurulmuş ve Milliyetçi Hareket Partisi koalisyon ortağı olmuştu. Ardından gelişen bu politik ortamda devlet kadrolarına milliyetçi olduğu bilinen kişilerin alınma süreci başlamış, ve Tariş İncir, Üzüm, Pamuk ve Yağlı Tohumlar Tarım Satış Kooperatifleri Birlikleri olarak bilinen TARİŞ'te bu kadrolaşma başlamıştır.[2]
Aynı günlerde Tariş'in bir "terör yuvası" olduğu basında konuşulmakta ve propaganda malzemesi yapılmaktaydı. MC yanlısı İzmir'in yerel gazetesi Yeni Asır da işletmenin duvarlarına "Türk askerini arkadan vur, Rus askerine selam dur" yazılarının yazıldığı haber yapmıştı. Bu haber daha sonra asparagas çıkacaktı.[3]
Olayların gelişimi
Bütün bu olanların ardından atanan yeni genel müdür farklı şehirlerden yeni işçilerin işe alınacağını söylemiş ve eski işçilerin işlerine son verilebileceğini bildirmiştir. Bunu üzerine durumu kabul etmeyen işçiler greve giderek fabrikada gösteri yapmaya başlamışlardır. Çıkan olaylar nedeniyle polis, Tariş'in İzmir'de kurulu olan tüm işletmelerine arama yapacağını bildirmiştir. Fakat bu aramayı kabul etmeyip polisleri engellemeye çalışmış, çıkan olaylarda yaklaşık 50 işçi yaralanmış ve 600 işçi de gözaltına alınmıştır.[2] Bunun üzerine Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) iki saatlik iş bırakma eylemi düzenlemiş ve İzmir'de bir miting gerçekleştirmiştir. Bununla birlikte Ege Üniversitesi öğrencileri de, bu olayları protesto etmek için üniversitede çeşitli gösteriler düzenlemişlerdir.
31 Ocak 1980'de DİSK yönetimi “kanlı olayların” çıkacağı gerekçesiyle gösterilerin sona erdirilmesine karar verdi ve işçilerin gözaltındakilerin serbest bırakılması talebi kabul edildi. Ancak devam eden gösterileri bitirmek amacıyla TARİŞ Genel Müdürlüğü, 6 Şubat'ta gazetelere verdiği ilanla üretime ara verdiğini duyurdu ve hemen ardından, eylemlere karıştığı iddiasıyla 3000 işçi işten çıkarıldı. Bununla birlikte hükümet aynı gün Tariş’te bir haftalık ‘tatil’ ilan etti. İşçiler buna karşılık olarak üretimi sürdüreceklerini ve fabrikadan çıkmayacaklarını açıklayarak kararı tanımadıklarını bildirdiler. Ardından Çiğli ipek fabrikası işçileri, fabrika kapılarını kapatarak barikatlar kurdu. Çimentepe ve Gültepe mahallelerinde yaşayan halk da sokaklara barikatlar kurarak, mahalleye giriş çıkışları kapattı. Bu sırada birçok Devrimci Yol, Devrimci Sol, Kurtuluş Hareketi gibi dönemin birçok sosyalist örgüt de işçilere destek vermiştir. Ardından 7 Şubat'ta polis olaylara müdahale etti ve binlerce işçi gözaltına alındı. Olayları takip eden 14 Şubat günü yaklaşık 10 bin jandarma eri panzerlerle kapıları kırdı ve fabrika bahçesine girdi. 17 Şubat'ta eylemlere destek veren semtlerden Çimentepe’de çıkan çatışmalarda üç polis öldü, yüze yakın kişi de yaralandı.[2]
Olayların ardından
İzmir'in Gültepe'de 1973 Türkiye yerel seçimlerinde seçilip iki dönem belediye başkanlığı yapan Aydın Erten Tariş Direnişi'ne destek verdiği, eylemler sırasında işçilere kumanya dağıttığı için 12 Eylül Darbesi sonrası kurulan Millî Güvenlik Konseyi yönetiminin verdiği emirle gözaltına alınmış ve işkence görmüştür. Gözaltına alınmasından bir gün sonra Milliyet gazetesinde kendisinin “bilinmeyen bir sebeple hastanede olduğu” haberi çıkmıştır.[4]
İlgili film ve belgeseller
- Unutturulanlar-4 (Tariş Çimentepe Gültepe Direnişleri) (2007)
- Dostluk ve Dayanışma Vakfı, Tariş, Çimentepe, Gültepe Direnişi Belgeseli (2008)
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
Kaynakça
- ↑ Tariş Direnişi: 22 Ocak–16 Şubat 1980, Erişim tarihi: 26 Ekim 2015
- 1 2 3 Keskin, C, TARİŞ Direnişi, 8 Nisan 2004, Erişim tarihi: 26 Ekim 2015.
- ↑ İşçi sınıfının şanlı Tariş direnişi 31. yılında!, Erişim tarihi: 26 Ekim 2015.
- ↑ Oğuz, Ç. 32 yıl önce bu ay: Tariş olayları, Yarınlar dergisi, sayı 33, Ocak 2012, Erişim tarihi: 26 Ekim 2015.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||