Bayram Paşa
Bayram Paşa | |
---|---|
Osmanlı Sadrazamı | |
Görev süresi 2 Şubat 1637 - 26 Ağustos 1638 | |
Hükümdar | IV. Murad |
Yerine geldiği | Tabanıyassı Mehmed Paşa |
Yerine gelen | Tayyar Mehmed Paşa |
Kişisel bilgiler | |
Doğum | İstanbul |
Ölüm | 21 Mart 1638 Celab, Urfa |
Bayram Paşa (ō. 21 Mart 1638) IV. Murad saltanatında 2 Şubat 1637 - 26 Ağustos 1638 tarihleri arasında bir yıl altı ay yirmi iki gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır. İstanbul'un Bayrampaşa ilçesi onun adını taşımaktadır.
Hayatı
İstanbul doğumlu ve Türk asıllıdır.[1][2][3]
Enderun'da eğitim gördü. Çıkışta çuhadar-ı şehriyari oldu. 1621'de ilk defa yeniçeri ağası olarak tayin edilmekle beraber bir gün sonra tenzil edilip "turnacıbaşı" olarak görev verildi. Sonra da "kul kethudası" oldu. Eylül 1623'de yeniçeri ağaligia terfi etti. Hemen o yıl vezirlik rütbesi verilip kubbealtı veziri oldu. Haziran 1626'da Mısır valiliğine atandı. 1628'de bu valilik görevineden alındı ve İstanbul'a dönüp kubbealtı vezirliğinde göreve devam etti [2]
Gençliğinde çok yakışıklı olduğu kayda geçmişti. Daha yeniçeri iken dönemin padişahı I. Ahmed'in kızı Hanzâde Sultan ile evlendi. Saraya intisabından sonra kendine bir konak verilip önemli mevkilere getirildi.
IV. Murad saltanatında 2 Şubat 1637'de Tabanıyassı Mehmed Paşa'nın azli ile sadrazamlığa yükseldi. Bayram Paşa sadrazamlığı sırasında şair Nef'i'yi idamı ettirmesi ile de tanınmaktadır. IV. Murad'ın, Nef'i'den bir daha hicvıye yazmaması istemesinden sonra Nef'i, sözünü tutmamış ve IV. Murad'ın eniştesi Bayram Paşa'yı hicvetmiştir. Bayram Paşa'nın isteği üzerine padişah, Nef'i'yi idam ettirmiştir. Şair Nef'i, Bayram Paşa'nın evinde öldürüldükten sonra cesedi Sarayburnu'ndan denize atılmıştır.
Padişahın Bağdat Seferi sırasında, Eylül 1638'de Urfa yakınlarında Celab mevkinde beyin kanamasından ölmüştür. Cesedi İstanbul'a nakledilmiş ve İstanbul'da Cerrahpaşa'da o zamanki Avratpazarı mezarlığında defnedilmiştir.[1]
Değerlendirilmesi
Naima tarihinde [4] IV. Murat'in onu çok takdir ettiğini ve vefatından sonra çadırına girip ağladığını bildirir ve sonra bu çadırda padişaha gelenek üzere takdim edilecek hediyeleri (zırh gömlek, miğfer, samur kürk takımlı giyecekleri) görüp yine ağlayarak
Hayıf sad hayıf ki böyle kadirşinas bir vezirden ayrıldım, Böyle bir vezir az bulunur.
deyip ruhuna dualar etmiştir.
Mehmet Süreyya Sicil-i Osmani'de şöyle değerlendirmektedir:[2]
Tedbirli, gayretli, padişaha sadık ve doğru idi.
Uzunçarsılı'nın değerlendirmesine göre [1] :
Tedbirli ve iyi idareli bir devlet adamı idi.
Eserleri
İstanbul'da günümüzde ilçe olan Bayrampaşa onun bu mevkide bulunan çiftliği adına ithaf edilerek kurulmuştur.
Büyük hayır sahibi olup şu hayır eserleri bulunmaktadır:[5]
- İstanbul'da türbesi, tekkesi, sebili, mektebi ve medresesi bulunan bir külliyesi vardır.
- Kayseri'de mevlevihanesi bulunmakta idi.
- Birecik'de Top Dōkümhanesi kurdurmuştur.
- Niğde'de eski harap bir hani yıktırarak yerine yeni bir han ve dükkanlar inşa ettirmiştir.
- Adana yakınlarında Çakıt hanını yaptırmıştır. -
- Konya Ereğlisi'nde Ekmekçioğlu Ahmet Paşa ve Seyitgazi Dilaver Paşa tarafından başlatılan fakat yarım kalan hanları tamamlatmıştır. -
- Rumeli de bulunan "Eğri Dere Kalesi"nin onarımını yaptırdığı için bu kalenin "Bayram Paşa Hisarı" olarak anıldığı başlandığını Evliya Çelebi yazmıştır.
- İstanbul'da yapılması düşünülen nüfus sayımı için şehrin etrafındaki surların iç ve dışındaki düzensiz ve usulsüz yapılan yerleşmeleri istimlak ettirip yıktırmış, tarihi surları tamir ettirmiş ve dış duvarlarını boyattırmıştır.
- İstanbul'un Fatih'de bir cami; Ayasofya civarında bir konak; Kuzguncuk'ta bir yalı yaptırmıştır.
Kaynakça
- 1 2 3 Uzunçarsılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım , XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.385-386
- 1 2 3 Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicil-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.1 say.65
- ↑ Bazı kaynaklar Amasya doğumlu olduğunu beyan etmektedirler.
- ↑ Naima Tarihi. C.2 s.331
- ↑ Bayrampaşa Portalı
Dış bağlantılar
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım , XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.385-386
- Buz, Ayhan, (2009) Osmanlı Sadrazamları, İstanbul: Neden Kitap, ISBN978-975-254-278-5,
- Danişmend, İsmail Hami, (2011), İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi 6 Cilt, İstanbul:Doğu Kütüphanesi, ISBN 9789944397681
- Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.1 say.36
Siyasi görevi | ||
---|---|---|
Önce gelen: Tabanıyassı Mehmed Paşa |
Osmanlı Sadrazamı 2 Şubat 1637 - 26 Ağustos 1638 |
Sonra gelen: Tayyar Mehmed Paşa |