Boynuyaralı Mehmed Paşa

Boynuyaralı Mehmed Paşa
Osmanlı Sadrazamı
Görev süresi
26 Nisan 1656 - 15 Eylül 1656
Hükümdar IV. Mehmed
Yerine geldiği Siyavuş Paşa
Yerine gelen Köprülü Mehmed Paşa
Kişisel bilgiler
Ölüm 1665
Istanbul

Boynuyaralı Mehmet Paşa, veya Boynueğri Mehmed Paşa IV. Mehmed'in saltanatında 26 Nisan 1656 - 15 Eylül 1656 tarihleri arasında dört ay on dokuz gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Hayatı

Canik (günümüzde Samsun) yörelerindendir. İstanbul'a genç yaşta gelip Demirkazık Halil Paşa yanına girmiş ve ona kethüda olmuştur. IV. Murat'ın İran Seferleri'ne katılmış ve bu seferlerde gayreti ve cesareti ile isim kazanmıştır. Bu seferlerde birçok yara almış ve bunlardan biri boyuna isabet etmiş ve bu yara sonraki hayatı devamınca onu etkilemiştir. Bu nedenle "Boynuyaralı" veya "Boyunueğri" lakabı ile tanınmıştır.[1]

Kethüdası olduğu Demirkazık Halil Paşa IV. Murat döneminde bir iftira yüzünden idam edildiği zaman, Mehmet Ağa IV. Murat'ın silahdarı olan Mustafa Paşa yanına girmiştir. Önce Mustafa Paşa'nın kethüdalığını yapmıştır. Sonra birkaç defa Çavuşbaşı görevi yapmıştır. Bu görevlerin birinde ünlü şair Nefi'nin tutuklanmasını ve idamını sağlamıştır. Sonra Kastamonu sancak beyi, Halep Beylerbeyi, Şam Beylerbeyi ve 1648'de Anadolu Beylerbeyi görevleri yapmıştır.

1649'da Anadolu Beylerbeyliğinden azil olunmuş; ama ünlü Celali isyancısı Katırcıoğlu'nu tenkile görevli serdar tayin edilmiştir. Fakat Katırcıoğlu'nu yakalayamamıştır. Ayrıca serdarlık görevini kötüye kullanıp halka zulüm ettiği hakkında şikayet başkente gönderilmiştir. Bunun üzerine İstanbul'da Boynuyaralı Mehmed Paşa'nın idamı için emir çıkarılmış ve bu emiri ifa için Boynuyaralı Mehmed Paşa'yı yakalamak için Köprülü Mehmed Paşa tayin edilmiştir.[2]

Bundan dolayı Boynuyaralı Mehmed Paşa isyan için etrafında asker toplamaya başlamıştır. Bunu haber alan Köprülü Mehmed Paşa ona bir nasihat mektubu yazmış; ondan asker toplamaktan vazgeçmesini, İstanbul'a gidip af dilemesini nasihat vermişti. Bu nasihatı kabul eden Boynuyaralı Mehmed Paşa İstanbul'a gitmiş ve birkaç bin altınlık mücevherat vererek Valide Sultan aracılıyla ve bazı ocak ağaların da buna katılmasıyla af olunmuştur. 1650'de kubbe vezirliğine tayin edilmiştir.[2]

Bu arada İbşir Mustafa Paşa ile Abaza Hasan Ağa devlete karşı isyankar duruma gelmişler ve Celali oldukları kabul edilmişlerdi. 1651'de kubbe veziri olarak Boynuyaralı Mehmed Paşa bunlara nasihatla görevlendirilip isyanlarının önünü alması için bunlarla üzere Anadolu'ya gönderilmiştir. Boyunuyaralı Mehmed Paşa bu görevinde başarı kazanıp bu iki kişinin isyan çıkarmasını önlemiştir.[2]

Bu hizmet başarısı üzerine ona Diyarbakır valiliği verilmek istendi. Fakat Boynuyaralı Mehmed Paşa Şam Beylerbeyliği'ni istemekteydi. Bunun için İstanbul'a geldi. Şam Beylerbeyliğine yeni sadrazam Gürcü Mehmed Paşa kardeşi Cafer Paşa'yi atamıştı. Fakat Boynuyaralı Mehmed Paşa Diyarbekir Valisi olmayı kabul etmeyip ya İstanbul'da kalıp kubbe vezirliği ya da Şam Valiliği üzerinde ısrar etti. Sonunda Kasım 1651'de Kanije Beylerbeyliği görevini almaya ikna edildi ve böylece İstanbul'dan uzaklaştırıldı.

Gürcü Mehmed Paşa azledildikten sonra Kanije Valiliği'nden Şam valiliğine verildi.

Nisan 1656'da ise Şam valisi iken Şeyhülislam Hocazade Mesut Efendi'nin tavsiyesi ile Sadrazamlık görevi verildi.[2]

Yaklaşık dört buçuk ay sadrazamlığı olaylı geçti. 26 ve 27 Haziran 1656'da Kaptan-ı derya Sarı Kenan Paşa komutasındaki Osmanlı Donanması ile Amiral Lorenzo Marcello komutasındaki bir Venedik-Malta filosu arasında yapılan III. Çanakkale Deniz Muharebesi'ni Osmanlı donanması büyük bir zayiatla kaybetti. Venedikliler Çanakkale Boğazı'nı kapamayı ve böylece Girit'eki ordunun ikmalini ve Ege üzerinden İstanbul'a gelen ticareti, özellikle Mısır üzerinden şeker gibi bazı özel besinlerin gelmesini, önlemeyi başardılar. Ayrıca Bozcaada, Semadirek ve Limni adalarını ellerine geçirdiler. Bu denizde bozgun haberi İstanbul halkı arasında büyük bir panik yarattı ve acayip tedbirler alınmaya başlandı. Bunlar arasında İstanbul limanı önüne gelecek Venedik donanmasının gözünü boyamak için şehir surlarının badana ile beyaza boyanması gelmektedir. Bu paniğin Boynuyaralı Mehmed Paşa'yı hayrete düşürdüğü bildirilmektedir.[2]

Bu kriz sıralarında Boynuyaralı Mehmed Paşa'yı meşgul eden işlerin başında, Köprülü Mehmed Paşa'nın Valide Sultan'la görüşüp sadrazamlığa atanması olasılığını imkansız hale getirecek planlar yapmak gelmekteydi. Bu plana göre Köprülü Mehmed Paşa'ya Trablusşam valiliği verilecekti. Fakat bu plan gerçekleşmedi ve 15 Eylül 1656'da Boynuyaralı Mehmed Paşa sadaretten azledilerek yerine çok geniş yetkilerle Köprülü Mehmed Paşa sadrazam oldu.

Sultan IV. Mehmed, Boynuyaralı Mehmed Paşa'nın azlinden sonra onun idam edilmesi için irade çıkartmıştı. Ama yeni sadrazam rica ederek onun idam edilmesini önledi. Boynuyaralı Mehmed Paşa Malkara'ya sürgüne gönderildi. Sonra İstanbul'a dönmesine izin verildi. Bundan sonra 10 kadar yıl emekli olarak Boynuyaralı Mehmed Paşa Eyüp'de bulunan yalısında yaşadı. 1665'de orada hayata gözlerini yumdu. Öldüğünde yaşının 80'i geçtiği bilinmektedir.[2]

Değerlendirme

Gençliğinde cesareti ve gayreti ile isim yapmış ve devlete iyi hizmet etmişti. Ancak Sadrazam olduğu zaman 70 yaşına gelmiş ve çok buhranlı bir zamanda idare gücünden yoksun görünmüştü. Onun sedaretinden sonra devlet işleri büyük yetkilerle Köprülülere bırakılmak üzere idi. Zaten dört buçuk ayda yapıp gösterecek kalıcı bir şey yapmasına imkan olduğu çok şüpheli idi.

Kaynakça

  1. ↑ Silahdar Tarihi Cilt 1 say.410
  2. 1 2 3 4 5 6 Uzunçarsılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım , XVİ. Yüzyıl Ortalarından XVİİ. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu say.412

Dış bağlantılar

Siyasi görevi
Önce gelen:
Siyavuş Paşa		 Osmanlı Sadrazamı
26 Nisan 1656 - 15 Eylül 1656		 Sonra gelen:
Köprülü Mehmed Paşa
This article is issued from Vikipedi - version of the 12/31/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.