Valerianus

Publius Licinius Valerianus^[1] (d. 200 civarı - ö. 260 sonrası), 253 - 260 yılları arasında görev yapmış Valerian adıyla tanınan Roma İmparatoru.

Hayatı

Kökeni ve yükselişi

3. Yüzyıl krizlerinde, tahtta hak iddia edenlerin birçoğunun aksine Valerian, soylu ve geleneksel bir senatoryal Roma ailesinden geliyordu. Gençliği hakkında bilgi az olmakla birlikte, Egnatia Mariniana ile olan evliliğinden geleceğin imparatoru Gallienus ve Küçük Valerianus adında iki oğlu olmuştur.

238 yılında princeps senatus olarak görev yaparken, Gordian I'le onun imparatorluk iddiasının senatoryal onayını müzakere etti. Valerian, 251 yılında senato tarafından Censor seçildiğinde Decius Censor'luğun yasama ve yürütmeye ilişkin güçlerini o kadar genişletmişti ki pratikte neredeyse İmparatorun sivil otoritesini bile kapsayacak hale gelmişti. Decius'un yönetiminde, Ren bölgesi eyaletlerinden Noricum ve Rhaetia valisi olarak atandı ve Trebonianus Gallus'la birlikte Aemilianus'un 253 yılındaki isyanını bastırmaya çalıştı. Valerian, güney cephesini tuttu ancak çok geçti; Gallus kendi askerleri tarafından öldürüldü ve birlikleri Aemilianus gelmeden önce onun tarafına geçti. Ardından Raetialı askerler Valerian'ı imparator ilan ederek, Roma'ya doğru yürüyüşlerine devam ettiler. Eylüldeki Roma'ya ulaştığı sıralarda, Aemilianus'un lejyonları taraf değiştirdi ve onu öldürerek Valerian'ı İmparator ilan ettiler. Roma'da Senato, Valerian'ın İmparatorluğunu sadece misilleme korkusundan değil aynı zamanda kendilerinden birisi olduğundan dolayı hemen onayladı.

Saltanatı ve düşüşü

Valerian'ın imparator olarak ilk icraatı oğlu Gallienus'u kendisine ortak yapmasıydı. Saltanatının başında Avrupa'daki işler kötüleşirken, imparatorluğun batısının tamamı karışıklığa giriyordu. Doğu'da Antakya, Sasani soyundan bir derebeyinin eline düşüyor, Ermeni Krallığı ise I. Şapur tarafından işgal ediliyordu. Valerian ve Gallienus, İmparatorluğun sorunlarını ikiye böldüler ve oğlu batı bölgesini alırken babası Pers tehdidini karşılamak üzere doğunun yönetimini eline aldı.

İmparator Valerian'ı Pers Kralı I. Şapur önünde diz çökmüş gösteren yüksek kabartma rölyef.( Naghsh-e Rostam, Şiraz, İran).

257'de, Valerian Antakya'yı yeniden ele geçirmiş ve Roma kontrolü altındaki Suriye eyaletine gelmişti ancak ertesi yıl Gotlar Küçük Asya'yı tahrip ettiler. 259 sonlarında, Edessa'ya hareket etti ancak bir Hıyarcıklı veba salgını Roma ordusunun pozisyonunu zayıflatacak kadar sayıda askerin ölümüne neden oldu. Bu aşamadan sonra Valerian, I. Şapur ile anlaşma koşulları aramaya başladı ve 259 yılı sonları ya da 260 yılı başlarındaki bir zamanda yapılan Edessa Savaşı'nda bozguna uğradı. Bu aynı zamanda onu tarihte esir alınan tek Roma İmparatoru yaptı ve böylece Perslerin eline geçti. Augustus tarihine göre, Valerian'ın ele geçirilmesinde bir ihanet etkili olmuştur; Persler anlaşma koşullarını görüşmeyi kabul etmişler ve onunla karşılaştıklarında tutuklamışlardı.

Esaret altında ölümü

Erken Hristiyan kaynaklardan Lactantius, ölümünden önce Valerian'ın Kral I. Şapur'un atına binmek için onu bir ayak taburesi gibi kullanması da dahil Persler tarafından oldukça aşağılanmış olduğunu aktarır. Olanların bu versiyonuna göre, uzun süre bu şekilde bir muameleyle karşı karşıya kalan Valerian, I. Şapur'a serbest bırakılması için yüklü miktarda fidye teklif etmişti. Cevap olarak, diğer bir görüşe göre, I. Şapur Valerian'a zorla eriyik altın yutmasını söylemiş (bir diğer hikâyeye göre ölümü hemen hemen aynıdır ancak burada Valerian derisi canlı canlı soyularak öldürülmüştür.) ve sonra talihsiz imparatorun derisi yüzülmüş ve içi saman doldurularak Perslerin en büyük tapınağında ganimet olarak sergilenmiştir. Lactantius'un devam eden iddialarına göre, Perslerin Romalılarla yaklaşık üç yüz elli yıl sonra yaptıkları ve bozguna uğradıkları savaşın ardından Valerian'ın derisi törenle yakılmış ve cenaze töreni yapılabilmiştir.^[2] I. Şapur tarafından esir alınan Çinli bir prensin, Valerian'ın ölümünün ardından olanlarla ilgili rolü tarihçiler tarafından herhangi kesin bir sonuca ulaşmadan sık sık tartışılmıştır.

İmparator Valerian'ın I. Şapur tarafından küçük düşürülme sahnesi, mürekkep çalışması, Genç Hans Holbein,1521 yılı civarı

Günümüz tarihçilerinden bazıları, Lactantius'un hikâyesine zıt olarak, Valerian ve ordusunun bir kısmının I. Şapur tarafından Bişapur şehrine gönderildiğini ve orada görece iyi şartlarda yaşadıklarına inanırlar. I. Şapur, kalan askerleri mühendislik ve kalkınma planları için kullandı. Antik Susa şehri yakınlarındaki Band-e Kaisar (Sezar'ın barajı), Roma mühendisliğinden baki kalan eserlerden birisidir.^[3] İran'daki Naghshe-Rostam taş oymalarında I. Şapur, bir tevazu göstergesi olarak Valerian'ın elini tutarak saygı göstermektedir.

Diğer günümüz tarihçileri ise Lactantius'un aktardıklarının en azından bir kısmına güvenme eğilimindedirler.^[4]^[5]

Valerian ve Gallienus'un müşterek imparatorluğu birkaç kez imparatorluk iddiasındaki isyancılar tarafından tehdit edilmiştir. Birkaç isyan girişimine rağmen, Gallienus suikaste uğradığı 268 yılına kadar tacını koruyabilmiştir.

Eksik ve çelişkili kaynaklar nedeniyle, saltanatının tarihsel dizini ve ayrıntıları çok belirsizdir.

Kaynaklar

↑ Valerian'ın tam unvanı IMPERATOR CAESAR PVBLIVS LICINIVS VALERIANVS PIVS FELIX INVICTVS AVGVSTVS, "Emperor Caesar Publius Licinus Valerianus Pious Lucky Unconquered Augustus".
↑ Lactantius, De Mortibus Persecutorum, v; Wickert, L., "Licinius (Egnatius) 84" in Pauly-Wissowa, Realencyclopädie 13.1 (1926), 488-495; Parker, H., M.S. 138 - 337 arası Roma Dünyasının Tarihi (Londra, 1958), 170. From .
↑ Abdolhossein Zarinkoob "Ruzgaran: tarikh-i Iran az aghz ta saqut saltnat Pahlvi" pp. 195
↑ Reiner, Erica. "The Reddling of Valerian." The Classical Quarterly 56:0101, 325-329, Cambridge University Press, 5/2006.
↑ Segal, Eliezer. "Stepladders and Stable-Hands." The Jewish Free Press, Calgary, March 2, 2006, p. 11.

Dış bağlantılar

"Valerian ve Gallienus", De Imperatoribus Romanis, İngilizce

Resmî unvanlar
Önce gelen: Aemilianus	Roma İmparatoru 253 - 260	Sonra gelen: Gallienus

Batı Roma ve Bizans imparatorları

Principatus dönemi MÖ 27-MS 235	Augustus Tiberius Caligula Claudius Neron Galba Otho Vitellius Vespasian Titus Domitian Nerva Trajan Hadrianus Antoninus Pius Marcus Aurelius ile Lucius Verus Commodus Pertinax Didius Julianus Septimius Severus Caracalla Geta Macrinus ile Diadumenianus Elagabalus Alexander Severus

Üçüncü Yüzyıl Krizi 235-284	Maximinus I Thrax I. Gordian ve II. Gordian Pupienus ve Balbinus III. Gordian Arap Philip Decius ile Herennius Etruscus Hostilian Trebonianus Gallus ile Volusianus Aemilianus Valerianus Gallienus ile Saloninus II. Claudius Quintillus Aurelian Tacitus Florianus Probus Carus Carinus Numerian

Dominatus dönemi 284-395	Diocletianus Maximian Konstantius Chlorus Galerius II. Severus Maxentius II. Maximinus Daia Licinius ile Valerius Valens ve Martinianus Büyük Konstantin II. Konstantin Konstans II. Konstantius ile Vetranio Magnentius Julianus Jovian I. Valentinianus Valens Gratianus II. Valentinianus Magnus Maximus Eugenius I. Theodosius

Batı Roma İmparatorluğu 395-476	Honorius III. Konstantius Joannes III. Valentinianus Petronius Maximus Avitus Majorian Libius Severus Anthemius Olybrius Glycerius Julius Nepos Romulus Augustus

Bizans İmparatorluğu 395-1204	Arcadius II. Theodosius Pulcheria Markianos I. Leo II. Leo Zeno Basiliscus I. Anastasios I. Justin I. Justinianos II. Justin II. Tiberius Konstantin Mavrikios Phokas Heraclius III. Konstantin Heraklonas II. Konstans Mezezius IV. Konstantin ve II. Justinianos Leontios III. Tiberius Philippikos II. Anastasios III. Theodosios III. Leo İsauryalı V. Konstantin Artabasdos IV. Leo Hazar VI. Konstantin İrini I. Nikeforos Stavrakios I. Mihail Rangabe V. Leo Ermeni II. Mihail Theofilos III. Mihail I. Basileios VI. Leon Aleksandros VII. Konstantin I. Romanos II. Romanos II. Nikeforos I. İoannis Çimiskes II. Basileios VIII. Konstantin Zoe III. Romanos IV. Mihail Paflagonyalı V. Mihail IX. Konstantin Monomakos Teodora VI. Mihail I. İsaakios Komnenos X. Konstantin IV. Romanos Diogenes VII. Mihail III. Nikeforos Botaneiates I. Aleksios Komnenos II. İoannis Komnenos I. Manuil Komnenos II. Aleksios Komnenos I. Andronikos Komnenos II. İsaakios Angelos III. Aleksios Angelos IV. Aleksios Angelos Nikolaos Kanabos V. Aleksios Dukas

İznik İmparatorluğu 1204-1261	Konstantin Laskaris I. Teodor Laskaris III. İoannis Vatacis II. Teodor Laskaris IV. İoannis Laskaris

Bizans İmparatorluğu 1261-1453	VIII. Mihail Paleologos II. Andronikos Paleologos IX. Mihail Paleologos III. Andronikos Paleologos V. İoannis Paleologos VI. İoannis Kantakuzinos Mateos Kantakuzinos IV. Andronikos Paleologos VII. İoannis Paleologos V. Andronikos Paleologos II. Manuil Paleologos VIII. İoannis Paleologos XI. Konstantin Paleologos

This article is issued from Vikipedi - version of the 11/13/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.